به گزارش خبرنگار سرویس زنان «خبرنامه دانشجویان ایران»، عاطفه خادمی، پژوهشگر و فعال حوزه زنان و خانواده، با اشاره به اینکه نقش ویژه و پرچمداری زنان در پیروزی انقلاب نقش بی بدیلی است گفت: یک گزاره کلی و مورد اجماع در خصوص اثرگذاری نقش بانوان در پیروزی انقلاب اسلامی وجود دارد اما در مورد گستره و ابعاد این اثرگذاری صحبت دقیقی وجود ندارد و عموما یک خوانش کلی و شاید گاهی هم مبهم در تبیین این مسئله وجود دارد. در بیان نقش زنان در انقلاب اسلامی و تبیین نقش این اثرگذاری فراز های ابتدای وصیت نامه امام خمینی(ره) بسیار جالب و حائز اهمیت است. حضرت امام(ره) در وصیت نامه الهی و سیاسی خود اشاره کردند به اینکه خدا را شاکر هستیم به خاطر نعمت اسلام، خدا را شاکریم به خاطر نعمت حضرت رسول(ص)، خدا را شاکریم به خاطر نعمت انبیا و اولیاء و بعد در تداوم و ادامه وصیت نامه اذعان می کنند که خدا را شاکریم به خاطر نعمت بانوانی که حضور داشتند، نقش آفرینی کردند و انقلاب را به ثمر نشاندند. امام خمینی(ره) به طور مرتب اشاره کردند که بانوان نبودند قطع به یقین ما پیروز نمی شدیم.
او ادامه داد: خاطره ای از امام(ره) نقل میکنند که می گویند زمانی که ایشان اوایل انقلاب از فرانسه برگشته بودند فضای فشرده ای از ملاقات های مردمی و التهابات کشور وجود داشت. همراهان به امام راحل توصیه کردند که دیدارهایی که طی ملاقات با خانم ها اتفاق میفتد ثمره زیادی ندارد اگر اجازه بفرمایید با توجه به حجم بالای کارها، این ملاقات ها کنسل شوند و در زمان دیگری که مقداری فضا ارام تر شد دیدارهای مردمی با اینان را ترتیب دهیم. بنا به قولی حضرت امام(ره) تشر زدند و فرمودند اگر این بانوان نبودند منِ خمینی و شماها الان اینجا نبودیم. ببینید نقشی که در اینجا امام(ره) برای بانوان درنظر داشتند نقش رقم زننده نهایی در فضای اجتماعی انقلاب بود. به این ترتیب در منظر رهبر انقلاب به عنوان تئوریسین انقلاب، جایگاه و نقش بانوان در تحقق انقلاب اسلامی فراتر از تمام جریان های سیاسی، گروه ها و طیف های فکری است.
این پژوهشگر و فعال حوزه خانواده با تاکید بر اینکه ظرفیت بالقوه عموم جامعه زنان به گواهی تاریخ در فضای انقلاب اسلامی به واسطه هویت بخشی انقلاب اسلامی، بالفعل شد گفت: ارتباط دو سویه ای وجود دارد، زنان در راس این هرم قرار می گیرند و حضرت امام(ره) تاکید می کنند که این جایگاه حقیقی به انقلاب گره خورده است. درواقع بستر تحولات انقلاب اسلامی در مواجهه با ظرفیت های انسانی و نیروهای اجتماعی که در جامعه وجود داشت آن هویت نوین، بدیع و اختصاصی را خلق کرد و این هویت بدیع در جامعه ایران، فرزند اختصاصی انقلاب است که معادل هم ندارد به همین خاطر به طور ویژه و خاص در منظر رهبران انقلاب وجود دارد. در واقع همه ارکان این بروز و ظهور و هویت خلق شده متصل به انقلاب معنا می شود و در رحم انقلاب رشد و پرورش پیدا کرده و در جامعه زنان رقم خورده است. این نکته به این معنا نیست که بروز و ظهور زنان در تاریخ ایران وجود نداشته بلکه سابقه تاریخی دارد. درواقع یک ظرفیت بالقوه ای در عموم جامعه زنان وجود داشت که به گواهی تاریخ این ظرفیت بالقوه در فضای انقلاب اسلامی و به واسطه هویت بخشی انقلاب اسلامی بالفعل شده است. به این ترتیب انقلاب اسلامی این هویت جدید را برای بانوان خلق می کند و در مقابل این هویت جدید هم می توان گفت که بهترین نقش آفرینی را در تاریخ انقلاب ایفا کرده است.
خادمی گفت: انقلاب اسلامی با شکل گیری خود برنامه رشد و تعالی این نوزاد تازه متولد شده را هم داشته و به دنبال تحقق آن بوده است. تغییراتی که در رشد و تعالی زنان شکل گرفت اگرچه درگذر زمان در بستر انقلاب اسلامی جریان هایی بوجود آمد که این جریان ها نگذاشتند که آن گفتمان حقیقی و اصیل که مدنظر انقلاب بود به صورت گفتمان غالب دربیاید اما درکل بنا به فرموده مقام معظم رهبری برایند کلی برایند مثبتی است. این نکته در مورد جامعه زنان هم صدق می کند و آورده و فراورده کلی انقلاب در مسیر رشد و تعالی زنان مثبت است.
او افزود: این برآیند اگرچه مثبت است اما دچار تغییر و تحولاتی هم شده که ما نمی توانیم ادعا کنیم آن چیزی که الان به عنوان تصویر زن انقلاب اسلامی در عرصه اجتماعی و در ساحت های مختلف ظهور و بروز پیدا کرده صددرصد منطبق با هویت انقلاب اسلامی است و ما الان ظرفیت منطبق با گفتمان انقلاب اسلامی در ساحت های مختلف فرهنگ، سیاست و اجتماع را به ندرت داریم و قطعا این رویداد مطلوب انقلاب اسلامی نبود. خوانش حضرت امام(ره) و امروز مقام معظم رهبری از انقلاب اسلامی با جریانات و کشورهای مختلف متفاوت بود و مسیر پیش روی انقلاب اسلامی ر از جاده های دیگر تعریف می کردند. به این ترتیب در حوزه زنان هم همین اتفاق شکل گرفت به این معنا که ابتدای امر یک اشتراکاتی مانند اینکه زنان باید آموزش ببینند، زنان باید تربیت شوند، زنان باید با سواد شوند و زنان باید حضور اجتماعی داشته باشند وجود داشت اما جریاناتی گفتند که انقلاب اسلامی هم باید خود را مدرنیته کند و در فرایند توسعه قرار بگیرد که این تفاوت دیدگاه خود را در حوزه زنان هم نشان داد. مبدا و تغییر این تحولات با دولت سازندگی و در بدنه دولت رقم خورد. دولت سازندگی با یک خوانش متفاوت نسبت به حرکت انقلاب اسلامی موضوع و ظرفیت زنان را هم در خدمت خودش گرفت و باعث شد تحولات مهمی در حوزه زنان شکل بگیرد که الان با آثار و پیامد های آن مواجه هستیم. شما ببینید آیا آموزش زنان ما همان آموزش مطلوب انقلاب است، آیا در واقع همین سیستم برای زنان مناسب بوده، آیا نقش آفرینی معادل اشتغال باید تعریف می شد، ماست، آیا در ساحت فرهنگ ما همین ظهور و بروز را از انقلاب می خواستیم، آیا سبک زندگی همان سبک زندگی است که برای زنان جامعه تعریف شده است. به این ترتیب در همه این ساحت ها و در همه این مولفه ها شما با تغییر و تحولات منحرف کننده ازگفتمان اصلی انقلاب مواجه می شوید. زمانی که شما می بینید در مواجهه با دنیای بیرون و تحولاتی که شکل می گیرد هیچ برنامه ریزی مدون وجود ندارد و در مواجهه با مدرنیته و همه پیامدهای آن دولت ها با آغوش باز می پذیرند نتیجه آن می شود که در مورد زنان هم ایده ال و مدینه فاضله اجلاس پیکن، کنوانسیون های مختلفی که در حوزه زنان برجسته شده و هضم در جریانات بین الملل می شود در صورتی که الگوی سوم غیرهای خود را می زند و می گوید من نه شرقی و نه غربی هستم. الگوی سوم زنی است عفیف، محجبه و شریف در مرکز تحولاتی که درحال رقم خوردن است. الگوی سوم زن مسلمان الگویی است که نه زن شرقی محصور در خانه و محکوم به فرزند آوری باشد و نه زن غربی که جنسیت بر انسانیتش ارجحیت داشته باشد و بخواهد در اجتماع به عنوان ابزار و وسیله تعریف شود.
خادمی ضمن اشاره به اینکه در بیانیه گام دوم تاکید می شود بر اینکه باید گذشته را دید و از گذشته درس گرفت تا بتوان مسیر آینده را به درستی برنامه ریزی کرد گفت: در موضوع زنان به شدت این باید مبنا و ملاک باشد که تا زمانی که ما نتوانیم یک آسیب شناسی عمیق از مسئله زن در گام اول انقلاب اسلامی داشته باشیم و نتوانیم آن روزنه های افول و نفوذ دشمن در مسائل زنان را شناسایی کنیم حفره های عمیقی در موضوع و مسئله زنان شکل خواهد گرفت. باید مشخص کنیم که آیا قرار است الگوی سوم را به عنوان یک نمونه ایده ال معرفی کنیم و برای تحقق این الگو بستر سازی کنیم یا همچنان بین دنیای سنت و مدرن و دوگانه های حاصل از آن درجا بزنیم. الگوی سوم در ذات خود ویژگی هایی دارد که می تواند مورد پذیرش تمام زنان عالم واقع شود. زمانی که شاخص های هویتی الگوی سوم تبیین شود که این خانم یک ویژگی های هویتی دارد مانند شرافت، عظمت، حریت، عدالت طلبی و ازادی خواهی در همه جای عالم پذیرفته می شود اما باید بپذیریم که سازوکارهای موجود و فعلی نمی توانند این حقیقت را بازتولید کنند. به این ترتیب در گام دوم برای اینکه بتوانیم این الگو را محقق کنیم نیاز داریم که در مقام تصمیم گیری، تصمیم سازی و اجرا یک بازاندیشی و یازنگری اساسی داشته باشیم.
مصاحبه از حانیه زرنگ
